Jesień to czas odwiedzin na wołyńskich cmentarzach. Niedawno z grupą mieszkańców Chełma wybraliśmy się na cmentarze w Maciejowie i Kowlu. W Maciejowie urodził się Anastazy Miączyński (1639 - 1723). Wychowany w kręgu Jakuba Sobieskiego, później został przedstawiony królowi Janowi III Sobieskiemu. Brał udział w wyprawie na Wiedeń. Fundator dwóch kościołów w Kijanach (lubelskie) i Maciejowie na Wołyniu. Tutaj został pochowany. Maciejów szczycił się barokowym kościołem św. Anny, ufundowanym przez A. Miączyńskiego. W okresie międzywojennym siostry niepokalanki prowadziły tutaj, w starym pałacu, Seminarium Nauczycielskie dla dziewcząt. Zasłynęło z wysokiego poziomu nauczania dając kresowej Polsce wybitne jednostki. Tutaj odbywały się duże jarmarki i odpusty.

Maciejowski kościół spalony przez Ukraińców dzisiaj jest ruiną. W Rynku znajduje się cmentarz, z którego ostała się mocno zniszczona kaplica i trochę starych nagrobków w krzakach. Kowel otrzymał prawamiejskie w 1518 r. W okresie międzywojennym było to miasto powiatowe i duży węzeł kolejowy. Znajdowało się tu wiele polskich szkół, rozwijał się mały przemysł: tytoniowy, monopolowy, taboru kolejowego. Miasto szczyciło się kościołem - pomnikiem ku czci Niepodległości i Bohaterów Kresów, budowanym od 1924 do 1939 r. pod wezwaniem św. Stanisława. Dzisiaj nie pozostał po nim ani jeden kamień. Na tym miejscu jest stadion sportowy. Kościół zniszczyła wojna i fronty, a ogromne mury rozebrano po wojnie. Budując między innymi więzienie i inne budynki miejskie. Kowel między wrześniem 1939, a czerwcem 1941 roku był pod okupacją sowiecką, następnie pod okupacją niemiecką, ponownie zajęty przez Armię Czerwoną w lipcu 1944 r. W latach 1939 - 1946 ukraińska organizacja OUN - UPA zamordowała w powiecie kowelskim około 3750 Polaków.

Stary Cmentarz w Kowlu, z ponad dwuwiekową historią, w dużym procencie się zachował. Przetrwała główna aleja - do dzisiaj ma słupy z opisanymi "dzielnicami" pod wezwaniem św. Katarzyny, Wojciecha i innych. Zachowały się nagrobki wielu mieszczan z okresu do 1939 r. - kwatera policjantów, legionistów, małych dzieci. Wiele okazałych i zabytkowych nagrobków oczekuje na natychmiastową pomoc ludzkiej ręki. Cmentarzem opiekuje się i ciągle renowuje Anatol Sulik - opiekun miejsc pamięci narodowej mieszkający w Kowlu. Spora część cmentarza czeka na odkrzewienie i oczyszczenie wielu piaskowców, poklejenie pobitych niegdyś krzyży, połatanie grobowców. Może znajdzie się w Polsce jakaś szkoła... Może harcerze podejmą prace nad ratowaniem historycznego cmentarza, na którym spoczywa wielu zasłużonych i wybitnych Polaków. Trzeba się tym zająć - tym bardziej, że w Kowlu istnieje parafia rzymskokatolicka, kościół i klasztor (nowy) dysponujący miejscami noclegowymi. Kiedy chodzi się po cmentarzu w Kowlu i klonowe liście sypią się na głowy, a na krzyżach powiązane są biało - czerwone wstążki, wzruszenie ogarnia każdego. Tutaj napisałem ten wiersz...

Klonowe liście ze złota,
głogi zdziczałe z żalu
i cisza pusta.
Chodzę w Kowlu cmentarzem,
dzieląc płomyczek jasności
- dopóki cmentarz z krzyżami
i biało czerwone wstążki
- jest do kogo powracać.
Poszukać Polski
słuchając szumu lotów
- orłów czy Aniołów.
Pozbierać pióra z poranionych skrzydeł.
Złożyć na cokół.

Zostaw swoją ocenę

0 Dzięki

0 Dzięki

a jeśli masz jakieś pytania... napisz

--- formularz kontaktowy ---

z Wołyńskim ukłonem

Krzysztof Kołtun

autor